Savcı Avukata Emir Verebilir Mi?
Bugün öyle bir soru sordum ki, kafamda “Savcı avukata emir verebilir mi?” diye dönüp duran bir düşünce fırtınasına kapıldım. İzmir’in kalabalık caddelerinde yürürken, bir anda aklıma düştü bu soru. Tabii, normalde bu tür soruları düşünmek yerine, arkadaşlarla çay içip, şaka yapıyor olurdum ama işte, hayat bazen böyle sürprizlerle karşımıza çıkıyor. Bu yazıda da işte tam olarak o anki içsel karmaşamı, kafamdaki sesleri ve biraz da mizahi bir bakış açısıyla bu soruyu irdelemeye karar verdim. Hazır olun, çünkü konu aslında beklediğinizden daha karmaşık ama bir o kadar da komik!
“Savcı Avukata Emir Verebilir Mi?” Sorusunun İlk Sıkıntısı: Hangi Savcı, Hangi Avukat?
İlk başta, bu soruyu sorduğumda kafamda şöyle bir senaryo canlandı: “İstanbul’daki bir savcı, İzmir’deki bir avukata ‘Şu davaya bak, hemen şimdi!’’ diye bağırıyor.” Ama bir sorun vardı. Bu savcı ve avukatın birbirleriyle herhangi bir ilişkiyi düzenleyen bir bağ var mıydı? Yani, ben mesela “Bir avukat olarak bana emir verebilir misiniz?” diye düşündüğümde, aklımda birden böyle bir soru belirdi. Sonra düşündüm, savcı ve avukatın ilişkisi öyle her gün şefle garson arasındaki emir komuta ilişkisi gibi değil. Yani, burada asıl soru şu: Savcı, avukata “Hadi, şu davaya hemen gir!” diye bağırabilir mi?
Savcı Kimdir? Avukat Kimdir? Ve Bunu Kim Söyledi?
Şimdi, “Savcı avukata emir verebilir mi?” sorusunu anlamaya çalışırken, bir yandan da hukuk sistemindeki rolü ve kimlikleri de anlamaya başladım. Yani, savcı kimdir, avukat kimdir, aralarındaki ilişki ne olmalıdır? O kadar karmaşık ki, biraz ofis hayatındaki o eski “Patronun sana emir vermesi” gibi hissediyorum. Mesela bir ofis ortamında patronun “Şu raporu bitir” dediğinde, içimde bir öfke patlaması oluyor. “Ama rapor bitti ya! Neden bu kadar sürekli baskı yapıyorsun?” demek geçiyor içimden. Ama işin gerçeği şu ki, hukuk dünyasında işler öyle yürüyor değil mi?
Bir Hukukçu Olarak “Emir” Sorusu
Savcı avukata emir verir mi? Net cevabı verecek olursak, hayır diyebiliriz. Hukukta herkesin rolü belli ve savcılar da avukatlara direkt emir veremezler. Yani, savcılar suçlularla ilgili soruşturma yürütürken, avukatların görevleri de müvekkillerini savunmak, hukuki yardım sağlamak. Aralarındaki ilişki daha çok birbirini denetleme ve eşit bir hukuk temeline dayanır. Ama diyelim ki, bir savcı bir avukata telefon açtı ve dedi ki: “Bu davayı hemen açın!” Tabii ki, avukat cevap verebilir: “Bir dakika, ben kendi yöntemlerimle hareket ediyorum!”
Gerçekten de savcılar avukatlara emir veremez. Ama, bazı durumlarda, savcı bir durumu yönlendirebilir. Mesela, “Davayı bu şekilde ele alalım” dediğinde, avukat buna itiraz edebilir, fakat savcı sadece bir yönlendirme yapabilir, emir veremez. Yani, bir bakıma savcılar da lider ama ne yazık ki, “Emir veremeyen patron” gibi bir pozisyondalar. Benim için bu, ofisteki “Patronun her şeyini söylemesi ama aslında hiçbir şey yapmaması” sendromuna benziyor.
Komik Bir Anı: Hukuk Sohbeti ve Beni Takmayan Avukat
Bir arkadaşım geçenlerde bana bir davadan bahsetti. “Savcı bu durumda şunu yapabilir mi?” diye sordu. Bense kafamda bu sorunun cevabını düşünürken, az önce söylediğim gibi hukuk konusunu biraz abarttım. O an tam şöyle dedim: “Savcı avukata emir veremez. Zaten emir vermek nedir ki, herkes kendi yolunu çizmeli. Hem, bana kalsa… Ofislerdeki patronlar da ne diye hep emir verir ki? Bir araya gelsek, ‘Emir komuta zincirinden’ çıkıp, herkes kendi işini düzgünce yapsa daha verimli oluruz. Ama maalesef…”
O an arkadaşımın bana verdiği bakışa bayıldım. Çünkü o sırada beni dinlemiyor, suratına bu “Ofiste patronculuk yapmayı bırak, biraz gerçekçi ol” bakışı yapıyordu. Ne yapalım, insan bazen fazlasıyla derin düşünüyor! Ama neticede, savcıların avukatlara emir verememesi, bizim gibi “gündelik yaşam felsefecilerinin” içinde sıkışıp kalması gereken bir durum!
Sonuç: Savcı Avukata Emir Veremez, Ama Yardımcı Olabilir
Sonuç olarak, bir savcı avukata emir veremez, ama tabii ki hukuk sisteminde bir rehber, yönlendirici olarak rol oynar. Aralarındaki ilişki saygıya ve adalete dayalıdır. Hani bazen, bir arkadaşım “Aman, savcılar o kadar güçlüyken, bir de avukatlara emir vermiyorlar mı?” diye espri yapıyor ama gerçek şu ki, hukuk dünyasında işler pek de öyle görünmüyor.
Bunu yazarken içimde sürekli “Savcı avukata emir verebilir mi?” sorusu çalkalanıyordu. Ama tabii, önemli olan adaletin sağlanması ve hukukun işlerliğidir. Kimse kimseye emir veremez, ama her şeyin bir dengesi olmalı, değil mi? Hem zaten ben bu yazıyı yazarken, aslında şunu fark ettim: İş hayatı ve hukukta her şey birbirine benziyor. Herkes kendi yolunu çizmeli, ama bazen biraz yol göstermek de gerekebilir.